عنوان کتاب: بررسی نشانه های ظهور

موضوع: مهدویت

نویسنده: اسماعیل اسماعیلی

منشا مقاله:  ح‍وزه‌، س‍ال‌ 12، ش‌ 4، 5، (م‍ه‍ر ـ دی‌ 1374): ص‌ 223 ـ 292

تعداد صفحات: 77

فرمت: pdf

اعتقاد به آمدن مصلح کل در آخر الزمان، ریشه در دل تاریخ دارد و مخصوص به اسلام و تشیّع نیست. کم و بیش، همه ادیان الهی، صرف نظر از نوع جهان بینی و اختلافاتی که در ویژگیهای منجی موعود دارند، نوید آمدن وی را داده اند و برای او، نشانه هایی یاد کرده اند. در این نوشتار نویسنده به نشانه های ظهور مهدی (ع) و بررسی میزان اعتبار و چگونگی تحقق آنها پرداخته است.

عناوین کتاب به شرح زیر می باشد:

منظور از نشانه های ظهور؛ منظور از قائم؛ نشانه های برپایی قیامت؛ احتمال جعل و تحریف؛ مشخص نبودن زمان ظهور؛ شمار نشانه های ظهور؛ انواع نشانه های ظهور؛ نشانه های حتمی؛ نشانه های متصل به ظهور؛ نشانه های غیر عادی؛ قانون معجزه؛ خروج سفیانی؛ خسف در بیداء؛ خروج یمانی؛ قتل نفس زکیه؛ صیحه آسمانی؛ یادآوری چند نکته؛ خروج دجال؛ درآمدن پرچم های سیاه از خراسان؛ خسوف و کسوف؛ فراگیر شدن جهان از ظلم و جور؛ زمینه سازان؛ باران های پیاپی؛ جنگ های خونین؛ خروج یأجوج و مأجوج؛ طلوع خورشید از مغرب؛ اشکالاتی در باب نشانه های ظهور؛ دلسردی و یأس؛ آگاه شدن مخالفان.

آيا حتما بايد قبل از ظهور امام زمان(عج)، همه علايم قطعي اتفاق بيفتد؟

نشانه هاي ظهور را مي توان به دو دسته تقسيم كرد: نشانه هاي تغيير ناپذير و تغيير پذير
نشانه هاي تغيير ناپذير را مي توان به نشانه هاي حتمي و غير حتمي تقسيم كرد.
علامت هاي حتمي
نشانه هاي تغيير ناپذير حتمي نشانه هايي هستند كه يا متصل به ظهور هستند با فاصله (15) روز يا چند ماه و يا متصل به ظهور نيستند و بعضي از آنها عبارتند از:
«خروج دجال»،  «صيحه و نداي آسماني»، «خروج سفياني از وادي يابس»، «فرورفتن لشكر سفياني در بيداء»، «قتل نفس زكيه بين ركن و مقام»، «خروج سيد حسني از ديلم و قزوين»، «كسوف آفتاب در نيمه ماه رمضان و خسوف ماه در پايان آن»، « سه ندا در ماه رجب»، «خروج يماني از يمن»،  «انقراض بني عباس» «جاري شدن نهري از فرات به غري»، «ظاهر شدن قحطي شديد»(1).
علامت هاي غير حتمي
اين علامت ها گر چه تعداد زيادي از آنها به وقوع پيوسته و از نظر فلسفي حتمي و ضروري تلقي مي شود ولي هنگامي كه از آنها خبر داده مي شده حتميت آن مشخص نشده است از اين رو غير حتمي ناميده شده اند مانند «ظاهر شدن شصت مدعي دروغين نبوت»، «ظاهر شدن 12 نفر از سادات مدعي امامت»، «بستن جسر بغداد»، «مسجد كردن قبرستان ها»، «خراب شدن بغداد»، «خراب شدن ديوار مسجد كوفه»، و...(2)
اين علامت ها تغيير نكرده اند و با آمدن آنها ظهور آقا ، مسلم محقق خواهد شد اما نشانه هايي وجود دارد كه قابل تغيير مي باشند.

نشانه هاي قابل تغيير
معلي بن خنيس از امام صادق(ع) روايت مي كند كه شنيدم مي فرمود: بعضي از علايم و امورات از محتومات است و جمله اي از آن علايم حتمي نخواهد بود يعني احتمال تغيير و تبديل در آن مي رود شايد كه خداوند آن بلاها و فتنه ها رابه فضل و كرم خود از مؤمنين دفع فرمايد و شدايد را بر ايشان آسان نمايد و در ظهور آن بزرگوار تعجيل فرمايد»(3).
تعدادي از علاماتي كه هنوز واقع نشده، و يا محتمل الوقوع است و اعلام به حتميت آن نشده و احتمال تغيير و تبديل در آنچه اراده خداوند به آن تعلّق گرفته مي روند عبارتند از: «طلوع نمودن خورشيد از مغرب»، «خروج يماني از يمن»، «خروج خراساني از خراسان»، وقوع جنگ و جدال در هر بلد از نواحي مغرب تا يكسال كه مردم به دليل اختلاف رايات يكديگر را مي كشند. به ويژه در شام كه صد هزار نفر كشته مي شوند»،  «خراب شدن شام از قتل و غارت و اقسام فتنه ها و بلاها»، «خروج زنديقي از شهر قزوين به رياست»،  «پايان يافتن سلطنت بسياري از سلاطين در اكثر كشورها»، «وقوع زلزله اي عظيم در شام قبل از خروج سفياني كه بيش از صد هزار نفر كشته مي دهد»، «ظاهر شدن آتشي تعجب آور و خوف انگيز و ترس آور، به مدت سه يا هفت روز در ميان زمين و آسمان در سمت مشرق زمين»، «ظاهر شدن سرخي شديد كه در اطراف آسمان پهن مي شود گويا همه آسمان را مي گيرد» «كثرت قتل و خونريزي در كوفه از جهت رايات مختلف»، «كشته شدن نفس زكيه است در پشت كوفه با هفتاد نفر از صلحا»(4)، «آمدن باران بي نظير»، «زنده شدن مردگان و سر برآوردن از قبرها»، بعضي از اين حوادث مشروط به وجود شرطي است كه اگر شرايط آن محقق شود موجود مي شود و خداوند تعالي داناتر است به آن چيز هايي كه بايد بشود.
نتيجه
علايم بر دو قسم هستند تغيير پذير و تغيير ناپذير: علايم تغيير پذير علايمي است كه به اراده خداوند واقع مي شود و چه بسا به جهت حكم و مصالح و مقتضيات و موانعي واقع نشود يا تغيير داده شود به نحوي كه اصلح به حال بندگان خدا باشد و يا به ادعيه و طاعات بندگان ابتلاء به آن رفع شود. و از طرفي ممكن است به خاطر موانع يا مصالحي فرج به تأخير افتد و در اين باره بعضي از روايات گويا است.(5) و اين مطلب در اصطلاح«بداء» ناميده مي شود .(6)
نكته قابل توجه اين است كه بدانيم اصل ظهور امري حتمي است كه خداوند متعال در آن جواب فطرت و خواسته دروني بشر را داده و وعده به تحقق آن داده است و خداوند هرگز خلف وعده نمي كند.
داوود بن ابي القاسم مي گويد: «ما نزد ابي جعفر محمد بن علي الرضا (ع) بوديم كه سخن از خروج سفياني به ميان آمد و اينكه در روايت آمده كه امر او حتمي است. به ابوجعفر (ع) عرض كردم: آيا بدا در امر،  حتمي خواهد شد؟ حضرت فرمود: آري. عرض كردم: ما مي ترسيم كه در امر قائم نيز بدا حاصل شود؟ فرمود: امر قائم از اموري است كه وعده داده شده و خداوند در وعده خود تخلف نخواهد كرد». (الغيبه، نعماني، ص 303؛ بحارالانوار، ج 52، ص 250 و 251)
علايم حتمي كه مورد بدا واقع نمي شود، نشانه هايي دارد كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:
1 ـ تصريح به حتمي بودن آن در روايات.
2 ـ تاكيد به قسم.
3 ـ تاكيد به «لابدّ».
4 ـ تاكيد به «لام».
5 ـ تاكيد به «انّ».
6 ـ تاكيد به تكرار.
7 ـ تاكيد به «سين و سوف».
برای مطالعه بیشتر ر.ک:مهدویت (پس از ظهور ) , رحیم کارگر